De gemeente Amsterdam die diversiteit en inclusiviteit in organisaties wil stimuleren, onder meer met subsidie, is opdrachtgever van het onderzoek. De vraag is welke rol de Raden van Toezicht en ondernemings- en medezeggenschapsraden spelen om die diverse en inclusieve organisaties waar te maken. Onderzoekers Zeki Arslan en Alfons Fermin presenteerden de uitkomsten van het onderzoek op 31 mei tijdens een bijeenkomst over Inclusieve arbeidsmarkt op de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Volgens Zeki Arslan, die zich vanuit verschillende functies al ruim 35 jaar inzet voor de multiculturele samenleving en kansengelijkheid, is dit onderzoek relevant: de rol van de Raad van Toezicht is volgens hem steeds belangrijker geworden. ‘Ik vind dit een fascinerende ontwikkeling. Wat betekent dit voor diversiteit en inclusiviteit in organisaties? De RvT houdt immers toezicht op de organisatie en denkt mee over strategisch personeelsbeleid. Wie zijn de RvT-leden, hoe kijken zij naar cruciale thema’s als diversiteit en kansengelijkheid?’
Lage respons
De onderzoekers benaderden Raden van Toezicht van 100 organisaties in Amsterdam uit diverse sectoren voor een schriftelijke enquête. De respons was laag: slechts 15 procent vulde de enquête over de rol van de RvT bij beleid over diversiteit en inclusiviteit in. De onderzoekers vinden de respons teleurstellend. ‘Veel Raden van Toezicht houden zich nog schuil achter de bestuurstafel. Ze zien het bestuur meer als uithangbord. Het is juist belangrijk dat toezichthouders zich uitspreken over maatschappelijke vraagstukken en zich hierover verantwoorden. Een cultuuromslag is nodig.’
Inzicht in knelpunten
De meeste reacties kwamen overigens van Raden van Toezicht in het onderwijs. De onderzoekers interviewden 6 Raden van Toezicht die de schriftelijke enquête invulden. Volgens onderzoeker Alfons Fermin is het onderzoek niet representatief, maar geven de uitkomsten van de enquête en de interviews wel inzicht in hoe de Raden van Toezicht hun rol invullen en de knelpunten die zij ervaren. RvT’s vinden diversiteit en inclusiviteit belangrijk, maar geven dat thema niet altijd prioriteit. ‘Raden van Toezicht komen maar een paar keer per jaar bij elkaar en moeten veel andere belangrijke onderwerpen bespreken,’ aldus Fermin.
Werving en selectie
Ook andere hobbels op de weg kwamen tijdens de interviews ter sprake. Als werkgever is de RvT verantwoordelijk voor de benoeming van de bestuurder. In de praktijk blijkt dat de meeste werving en selectiebureaus niet gewend zijn om verder te kijken dan in eigen kring. Dat bemoeilijkt de zoektocht naar een bestuurder met een ander profiel. ‘Het gaat bij diversiteit niet alleen om man of vrouw, of om een bestuurder met een andere culturele achtergrond. Hoe krijgt iemand in een rolstoel bijvoorbeeld een kans? Gesprekken daarover leveren vaak ongemak op,’ licht Arslan toe.
Inzicht in achtergronden personeel
Hoe houd je op een goede manier toezicht op de diversiteit in de organisatie? Dat levert ook dilemma’s op. Het is niet eenvoudig om inzicht te krijgen in de diverse samenstelling van het personeel in een organisatie. Arslan: ‘Je kan niet medewerkers registeren en in hokjes indelen. Daar zitten veel haken en ogen aan.’ Een gesprek met de ondernemingsraad of medezeggenschapsraad kan de RvT veel waardevolle informatie over divers personeelsbeleid opleveren. ‘Dan moet je dan de tijd voor nemen.’
In gesprek met belangengroepen
De onderzoekers vinden het daarnaast belangrijk dat de Raad van Toezicht open staat voor gesprekken met belangengroepen in én buiten de organisatie. Zo organiseren medewerkers zich bijvoorbeeld in een Roze netwerk of in een jongerennetwerk. Buiten de organisatie zetten belangengroepen zich ook in voor groepen die minder kansen krijgen op de arbeidsmarkt, zoals mensen met een beperking. ‘In die gesprekken hoor je wat er speelt in de samenleving. En je bent dan niet alleen afhankelijk van de informatie van het bestuur.’
Potentieel laten liggen
De onderzoekers roepen de toezichthouders tot slot op om diversiteit en inclusiviteit op de agenda te zetten en de bestuurder over het beleid te bevragen. ‘De tekorten op de arbeidsmarkt zijn een groot probleem, dat weet iedereen. Het onderwijs zit te springen om meer leraren. In de praktijk blijven groepen van potentiële medewerkers buiten beeld. Zij verdienen een kans. Maar dat niet alleen: organisaties laten een enorm potentieel liggen. De Raad van Toezicht moet dit onder de aandacht van het bestuur brengen.’
Het rapport is hier te lezen.
Reeks artikelen over diversiteit
Dit interview met Zeki Arslan (Platform Sociale Binding) en Alfons Fermin (Fermin Onderzoek & Advies) over onderzoek naar de rol van de RvT is de derde aflevering in de reeks artikelen over diversiteit in het toezicht (in het onderwijs en de kinderopvang). De gemeente Amsterdam gaf opdracht voor het onderzoek.
Eerdere artikelen in deze reeks:
https://vtoi-nvtk.nl/actueel/diversiteit-in-de-rvt-moet-geen-kunstje-zijn
https://vtoi-nvtk.nl/actueel/diversiteit-in-toezicht-onderwijs-en-kinderopvang-inzicht-en-praktijk
