Dit artikel verscheen eerder op de website van de Radboud Universiteit
Scholen, overheid en onderwijsorganisaties maken zich zorgen over het telefoongebruik, omdat dat slecht zou zijn voor de schoolprestaties en het welzijn van leerlingen op school. Daarom besloot het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap samen met verschillende onderwijsorganisaties- en vakbonden eerder dit jaar om telefoons uit de klaslokalen te gaan weren. De exacte invulling van het beleid ligt bij scholen zelf.
Thuis of in de kluis
Bij een “thuis of in de kluis”-beleid mogen leerlingen hun telefoon niet gebruiken onder schooltijd en moeten telefoons, tablets en smartwatches thuis of in een kluis blijven. De Radboud-onderzoekers vroegen leerlingen, ouders en leerkrachten wat zij van dit beleid verwachtten en hoe zij het in de praktijk ervaren.
‘Leerlingen ervaren zowel nadelen als voordelen,’ zegt gedragswetenschapper Loes Pouwels. ‘We verwachten misschien dat deze maatregelen bij de meeste leerlingen vooral weerstand oproepen, maar dat valt mee.’ Als voordelen noemden leerlingen onder meer dat ze minder afgeleid zijn tijdens lessen en dat ze op schooldagen meer sociale ‘real-life’ contacten hebben en meer lichaamsbeweging.
Scholieren wijzen ook op de nadelen van het beleid, zoals de beperktere toegang tot informatie en het minder bereikbaar zijn. Het is wennen dat ze hun rooster niet meer op hun telefoon kunnen bekijken, maar dat ze aangewezen zijn op een roosterbord. Verder kunnen ze hun ouders niet meer bereiken tijdens schooltijd, wat bijvoorbeeld onhandig is wanneer ze een afspraak moeten maken bij de tandarts of opgehaald moeten worden. Ook lijkt het erop dat leerlingen door het strengere beleid meer tijd op hun telefoon doorbrengen ná schooltijd, ter compensatie.
Advies voor scholen
‘Het is bij het “thuis of in de kluis”-beleid belangrijk dat scholen begeleiding bieden aan leerlingen voor wie de overgang naar het nieuwe beleid moeilijk is,’ benadrukt Pouwels. Het gaat dan bijvoorbeeld om leerlingen met problematisch telefoongebruik of die moeite hebben met het aangaan van real-life sociale contacten.
Scholen die overwegen een “thuis of in de kluis”-beleid te implementeren raadt Pouwels vooral aan om leerlingen te betrekken bij die keuze. Als een maatregel opgelegd wordt zonder inspraak roept dit vaak meer weerstand op. ‘Luister naar hun zorgen en ideeën en zoek samen naar oplossingen. Soms hebben leerlingen het gevoel dat hen een belangrijke vorm van vermaak wordt ontnomen als ze geen telefoon meer bij zich mogen hebben. Het kan helpen als leerlingen mee mogen denken over andere vormen van vermaak voor in de pauzes.’
Ook ouders spelen een rol, zagen de onderzoekers. Als de regels voor telefoongebruik thuis versoepelen, terwijl ze op school strenger worden, heeft het beleid mogelijk minder effect. Wanneer ouders worden betrokken bij het telefoonbeleid op school leidt dat waarschijnlijk tot een positievere uitkomst.