Raad van State adviseert wetsvoorstel vrij en veilig onderwijs niet in huidige vorm in te dienen

Inhoud van het wetsvoorstel

Het wetsvoorstel voorziet in een verdere invulling van de zorgplicht veiligheid op school, met maatregelen die het veiligheidsbeleid moeten versterken om de veiligheid op scholen te verbeteren. Dit wetsvoorstel regelt de uitbreiding van de veiligheidsmonitor tot alle leerlingen en het onderwijspersoneel, een uitbreiding van de meld- overleg- en aangifteplicht seksuele misdrijven, een registratie- en meldplicht voor veiligheidsincidenten, het verplichten van vertrouwenspersonen, een herziening van het klachtenstelsel en een jaarlijkse evaluatieplicht van het veiligheidsbeleid.

Veilige schoolcultuur

Het versterken van de veiligheid op school kan volgens de Afdeling advisering niet zonder aandacht voor de veilige schoolcultuur waarin men open kan praten over wat gewenst is en wat niet, en waar grenzen liggen. De staatssecretaris van OCW heeft in de toelichting bij het wetsvoorstel onvoldoende toegelicht hoe de voorgestelde maatregelen effectief bijdragen aan die veilige schoolcultuur. Door de focus van het wetsvoorstel op administreren, monitoren, melden en controleren, komt de nadruk te liggen op het voldoen aan de procedurevoorschriften. Hierdoor bestaat het risico dat er juist minder ruimte, tijd en aandacht is voor het open gesprek. Bovendien is niet dragend gemotiveerd waarom de voorgestelde maatregelen proportioneel zijn in het licht van de vrijheid van inrichting en opwegen tegen de administratieve lasten voor scholen en onderwijspersoneel.

Verhouding tot de Arbeidsomstandighedenwet

De Afdeling advisering maakt opmerkingen over de verhouding van verschillende maatregelen tot de Arbeidsomstandighedenwet. Dit betreft (in ieder geval) de uitbreiding van de veiligheidsmonitor tot onderwijspersoneel en de registratie- en meldplicht veiligheidsincidenten. Volgens de Afdeling advisering lenen maatregelen die primair gaan over de bescherming van het onderwijspersoneel zich beter voor Arbowetgeving dan voor onderwijswetgeving. De Arbeidsomstandighedenwet voorziet op hoofdlijnen al in het wettelijke kader dat ziet op de bescherming van werknemers. Door ook maatregelen op te nemen in onderwijswetgeving wordt de toezichtspraktijk onnodig complex voor de Inspectie van het Onderwijs en de Nederlandse Arbeidsinspectie en krijgen scholen dubbele toezichtslasten. Daarnaast adviseert de Afdeling advisering dubbele wetgeving te voorkomen over vertrouwenspersonen en klachtregelingen en in de toelichting hieraan aandacht te besteden.

Persoonsgegevens

De Afdeling advisering maakt ook opmerkingen over de verwerking van (bijzondere) persoonsgegevens. Zij adviseert voor zover sprake is van de verwerking van bijzondere persoonsgegevens voor de registratie- en meldplicht veiligheidsincidenten passende en specifieke waarborgen en maatregelen te treffen. Deze maatregelen moeten zien op de toegang tot en de bewaartermijn van de bijzondere persoonsgegevens. Daarbij moeten de hoofdlijnen worden geregeld op het niveau van de wet in formele zin. De Afdeling adviseert voor de verwerking van bijzondere persoonsgegevens door vertrouwenspersonen ook te voorzien in een passende en specifieke waarborg door te voorzien in een wettelijke bewaartermijn.

Aangifteplicht meerderjarige leerlingen en studenten

Verder adviseert de Afdeling de uitbreiding van de aangifteplicht seksuele misdrijven tot meerderjarigen dragend te motiveren in het licht van de autonomie van het meerderjarige slachtoffer. De toelichting besteedt namelijk geen aandacht aan de autonomie van het meerderjarige slachtoffer, de gevolgen die het strafproces kan hebben voor het slachtoffer en het belang dat slachtoffers respectvol en zorgvuldig bejegend worden en hun wensen serieus worden genomen.

Conclusie

De Afdeling advisering heeft een aantal bezwaren bij het voorstel en adviseert het voorstel niet bij de Tweede Kamer in te dienen, tenzij het is aangepast.