Nederlandse studenten hebben meer keuzetijd nodig

Als Nederlandse studenten langer de tijd krijgen om hun studie af te ronden, presteren ze ver boven het Europese gemiddelde. Vanwege de verplichte vroege keuze in het voortgezet onderwijs voor een examenprofiel blijken veel studenten tijdens hun vervolgopleiding te stoppen, te switchen of een tussenjaar te nemen. Daarna gaan de meesten echter weer door met studeren, al volgen ze een andere opleiding.

Dat blijkt uit het rapport ‘Leren voor een leven lang ontwikkelen - de verborgen valkuil van het examenprofiel’ van Jos Claessen, emeritus hoogleraar onderwijskunde aan de Open Universiteit. Volgens hem moet het systeem van examenprofielen op de schop en moeten leerlingen de kans krijgen pas op latere leeftijd zo’n profiel te kiezen. Nu leidt dit systeem tot uitval en studievertraging in het hoger onderwijs.

Nederlandse studenten doen het helemaal niet zo slecht als Europese cijfers op het eerste gezicht lijken aan te tonen. Volgens cijfers van de OESO rondt in ons land slechts 30 procent van de bachelors hun hbo- of universitaire studie binnen de normale studieduur af. Met dat percentage behoort Nederland tot de hekkensluiters in Europa. Als ze echter drie jaar langer de tijd krijgen, voltooit 70 procent van de studenten hun studie. Dat is weer ver boven het Europese gemiddelde van 63 procent in de OESO-landen.

Volgens Claessen is die behoefte aan meer tijd een direct gevolg van de examenprofielen die 200.000 leerlingen van vmbo-2, havo-3 en vwo-3 jaarlijks op relatief jonge leeftijd moeten kiezen. Die profielen zijn weer gekoppeld aan een beroeps- of vervolgopleiding. De bedoeling van deze examenprofielen was dat ze uitval in het vervolgonderwijs zouden voorkomen.

In de praktijk leidde de invoering ervan niet tot verbetering, zegt Claessen. Ook de koppeling met het vak loopbaan, oriëntatie en begeleiding (LOB) leidde niet tot minder uitval. Nog steeds schrijven jaarlijks 37.000 beginnende studenten in het hoger onderwijs zich niet in voor het tweede jaar van hun opleiding. Dat is 25 procent van het totaal. Twee derde switcht naar een andere opleiding of instelling en een derde verlaat het hoger onderwijs.

Claessen: ‘We mogen trots zijn op al deze switchers en onderbrekers. Maar de oorzaak van hun afhaken ligt bij de verborgen valkuil van het examenprofiel. Leerlingen maken vroeg een keuze en hobbelen hierna verder door het voortgezet onderwijs. Pas als ze gaan studeren merken ze dat hun profiel toch niet aansluit bij hun interesses of talenten en vallen ze in die kuil. Daarom zou het systeem van examenprofielen flexibeler moeten worden.’