Minister: kansengelijkheid bij selectie van studenten vergroten

De manier waarop studenten worden geselecteerd voor opleidingen kan leiden tot kansenongelijkheid. Bepaalde groepen studenten, zoals eerste generatiestudenten of studenten met een migratieachtergrond hebben dan minder kans om een plek te bemachtigen. Er is inmiddels veel kennis hoe dit te voorkomen. Hogescholen en universiteiten zijn nu aan zet om die kennis ook echt in de praktijk toe te passen.

Dat schrijft minister Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) in een brief aan de Tweede Kamer. Ook keert hij zich tegen ‘schaduwonderwijs’ als voorbereiding op selectieprocedures. Daarnaast vindt Dijkgraaf dat instellingen aankomende studenten beter moeten voorlichten over de selectieprocedures om te voorkomen dat ze worden afgeschrikt.

De brief is een uitwerking van de ‘toekomstverkenning naar het stelsel van vervolgonderwijs en wetenschap’. Tegelijkertijd reageert Dijkgraaf op een rapport van de Inspectie van het Onderwijs. Die concludeerde in 2023 dat bij decentrale selectie onbedoelde effecten kunnen optreden, zoals kansenongelijkheid. Bepaalde groepen studenten maken dan mogelijk minder kans op een plek bij een opleiding die een maximumcapaciteit heeft. En dat kan gevolgen hebben voor de diversiteit van de studentenpopulatie.

Zo is bij een opleiding als geneeskunde de groep studenten die de selectieprocedure door komt de afgelopen jaren minder divers geworden. Terwijl er juist behoefte is aan artsen met verschillende achtergronden. Datzelfde geldt ook voor veel andere opleidingen. Dijkgraaf vindt het belangrijk dat opleidingen zich bewust zijn van het risico op bevoordeling (‘bias’).

De minister keert zich ook nadrukkelijk tegen ‘schaduwonderwijs’: betaalde trainingen als voorbereiding op selectieprocedures. Dat zorgt voor het systematisch benadelen van aspirant-studenten die zo’n training niet kunnen betalen. Dit is ook voor opleidingen belangrijk: selectie moet gaan om de kwaliteiten en vaardigheden van een aspirant-student, niet om de dikte van de portemonnee van de ouders.

Om ‘bias’ te voorkomen moedigt Dijkgraaf opleidingen aan om selectie-instrumenten te gebruiken die juist niet trainbaar zijn. Het maakt namelijk een groot verschil hoe opleidingen een selectie-instrument inzetten. Door in de selectie meer nadruk te leggen op niet-trainbare vaardigheden, zoals communicatie of samenwerking, kunnen opleidingen het risico op ongewenste effecten verkleinen.