Kritische Onderwijsraad tegen stelselwijzigingen in het funderend onderwijs

De Onderwijsraad heeft deze week in een brief aan de Tweede Kamer aangegeven dat geen van de drie genoemde scenario’s in de kamerbrief Herijking sturing funderend onderwijs van 5 april past bij de aanbevelingen en redeneringen van het advies Een duidelijke positie voor schoolbesturen van de raad. VTOI-NVTK is blij met deze reactie van de Onderwijsraad en schaart zich achter de genoemde punten in de brief.

In het advies uit 2023 zet de Onderwijsraad uiteen wat nodig is om schoolbesturen hun verantwoordelijkheden waar te laten maken. Zowel de overheid als schoolbesturen staan het nodige te doen om die verhoudingen te herstellen. Een bestelwijziging is daarvoor volgens de Onderwijsraad niet nodig. 

Bestaande model heeft potentie

De Onderwijsraad is van mening dat het bestaande model veel potentie heeft, maar dat die potentie onvoldoende benut wordt, schrijven ze in de brief. De raad bedoelt het model waarin het onderwijsbestel zelfstandige onderwijsorganisaties kent die werken met bekostiging vanuit de overheid, binnen wettelijke kaders en met toezicht vanuit de overheid. Dit model maakt een optimale verhouding mogelijk tussen autonomie en pluriformiteit aan de ene kant en waarborgen van andere publieke waarden aan de andere kant. Beide kanten – en een goede balans ertussen – zijn belangrijk voor de kwaliteit van het onderwijs, zo is bekend uit onderzoek. Voor de precieze verhouding tussen scholen, schoolbesturen en de overheid zijn voor de raad twee principes leidend: subsidiariteit (beslissingen over onderwijs zo dicht mogelijk bij de onderwijspraktijk genomen worden. Dat betekent niet per se altijd op het niveau van de school of het klaslokaal, maar wel zo dicht mogelijk daarbij) en oog voor publieke belangen.   

Een fundamentele stelselwijziging is volgens de Onderwijsraad geen passend antwoord op de uitdagingen waar het onderwijs momenteel voor staat. De stellingname van de Onderwijsraad sluit aan bij de eerder geuite kritiek van de VTOI-NVK op de scenario's in de Kamerbrief. De veranderingen die worden voorgesteld in de kamerbrief zullen gepaard gaan met hoge transactiekosten en de discussie en aandacht gedurende langere tijd richten op bestuurlijke verhoudingen in plaats van op het onderwijs zelf. Om de grote opgaven waar het onderwijs voor staat gezamenlijk tegemoet te treden is het beter om de potentie van het bestaande model te benutten.

Advies past niet op sturingsscenario

Het advies van de Onderwijsraad kent vele facetten en is niet één-op-één te vertalen in een van drie sturingsscenario’s die de minister in de recente Kamerbrief schetst. Geen van de drie scenario’s past als zodanig bij de redeneerlijn in het advies. De Onderwijsraad adviseert om de potentie van het bestaande model te benutten. Het komt erop neer dat overheid en schoolbesturen de eigen rol en positie in het bestel beter en consistent nemen.