Kabinet zegt sorry voor discriminatie bij controles uitwonendenbeurs

Er is sprake geweest van indirecte discriminatie bij de controles van DUO op de uitwonendenbeurs voor studenten. Studenten die in buurten met een hoog aantal inwoners met een migratieachtergrond woonden, hadden een grotere kans om gecontroleerd te worden.

Dat schrijft minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap op 3 maart 2024 aan de Tweede Kamer, op basis van onderzoek door PricewaterhouseCoopers (PwC). Het kabinet biedt haar excuses aan voor de indirecte discriminatie. Volgens het PwC-onderzoek is geen directe discriminatie vastgesteld: gegevens met betrekking tot afkomst, zoals migratieachtergrond, speelden geen rol.

Studenten die in aanmerking komen voor studiefinanciering kunnen meer geld krijgen als zij uitwonend zijn dan als zij bij hun ouders wonen. In 2009 bleek dat er misbruik werd gemaakt van deze uitwonendenbeurs. In 2012 is de controle daarom aangescherpt. Maar volgens PwC ontbrak in het systeem, dat in 2021 is opgezet, een degelijke onderbouwing.

Ook is nagelaten het systeem te onderhouden en te corrigeren. En signalen die wezen op het risico van bevooroordeling ‘zijn niet adequaat opgepakt’. Minister Dijkgraaf noemt het in zijn brief ‘pijnlijke constateringen die zowel hij, als het ministerie van OCW en DUO zich zeer aantrekken’. Hij benadrukt dat de leiding van OCW en DUO hier verantwoordelijk voor zijn geweest.

Dijkgraaf liet het onderzoek uitvoeren nadat NOS op 3 en Investico hun bevindingen over de fraudeopsporing van DUO hadden gepubliceerd. Daaruit kwam naar voren dat studenten met een migratieachtergrond opvallend vaak beschuldigd werden van fraude met uitwonende beurzen.

De minister zette kort na die publicaties het fraudesysteem stop. Het algoritme waarmee studenten geselecteerd werden voor een controle werd uitgezet. Studenten kunnen alleen nog gecontroleerd worden op basis van een aselecte steekproef. Dat blijft voorlopig de manier van controleren.