Interview Marlies Honingh: ‘Intern toezicht is een ingewikkeld vak’

VTOI-NVTK houdt in april vier regionale bijeenkomsten om door te praten over de kwaliteit van intern toezicht in het onderwijs en de kinderopvang. Aanleiding is de publicatie van de eerste Monitor Goed Toezicht. Volgens voorzitter Marlies Honingh van de Evaluatie & Monitoring Commissie (EMC) is het goede gesprek over de kwaliteit nodig. ‘Intern toezicht is een ingewikkeld vak.’ 

Tijdens het jaarcongres van VTOI-NVTK in december vorig jaar presenteerde EMC-voorzitter Marlies Honingh de uitkomsten van de eerste meting onder toezichthouders in het onderwijs en de kinderopvang. Half februari was ze ook te gast tijdens het online lunchcollege van VTOI-NVTK over de Monitor Goed Toezicht 2023. 

Over hun eigen functioneren rapporteren intern toezichthouders best positief. Uit de monitor blijkt echter dat er niet altijd een onderbouwing is voor dit positieve beeld. Door antwoorden van verschillende vragen te vergelijken, ontdekte de EMC wat discrepanties in meerdere onderwerpen. Bijvoorbeeld over de mate waarin de RvT-leden complementair zijn. ‘Toezichthouders geven zichzelf een hoge score op dit onderdeel. Maar uit een andere vraag in de monitor blijkt dat er geen competentiematrix is. Wat houdt die complementariteit dan in en is de hoge score dan wel gerechtvaardigd?’

Open gesprek 

Volgens de EMC-voorzitter nodigt de uitkomst van de eerste meting uit om een open gesprek te voeren over de kwaliteit van intern toezicht. ‘RvT-leden kunnen wellicht stoer zeggen dat ze het intern toezicht goed onder controle hebben. Maar het is écht ingewikkeld. Toezicht is meer dan een lijstje afvinken. Toezichthouders moeten reflecteren op hun eigen functioneren, en op dat van het team. Doen we het goed en doen we het goede? De bereidheid om die vraag steeds te stellen moet er zijn. En de durf om te twijfelen over je eigen functioneren.’

Vandaag beginnen

De uitkomsten van de Monitor Goed Toezicht 2023 – die gebaseerd is op de principes uit de Code Goed Toezicht – bieden volop aanknopingspunten om met elkaar in gesprek te gaan. Honingh: ‘Daar kan elke RvT vandaag al mee beginnen. Alleen al het invullen van de vragenlijst heeft toezichthouders aan het denken gezet. Of het nu om de eigen professionalisering gaat of over de dynamiek in het team. Maak de relevante onderwerpen bespreekbaar. Zet het op de agenda van de volgende bijeenkomst.’

Volgens Honingh is het van groot belang dat RvT-leden van elkaar weten wat zij onder goed toezicht verstaan. ‘Bevragen toezichthouders elkaar hierover? Daar zijn we als EMC wel benieuwd naar.’

Regionale bijeenkomsten 

VTOI-NVTK houdt in april vier regionale bijeenkomsten over de kwaliteit van intern toezicht. Volgens de monitor zijn toezichthouders nog zoekend ten aanzien van de maatschappelijke omgeving en de maatschappelijke opdracht. Om die reden is dat het thema van de bijeenkomsten. De EMC-leden begeleiden de gespreksgroepen. ‘Hoe doe je dat op een goede manier, de maatschappelijke opdracht vormgeven? En hoe voer je daar als RvT het gesprek over? Daar gaan we met elkaar over in gesprek.’

Vervolg onderzoek: verdiepende vragen  

De EMC – die in opdracht van VTOI-NVTK onafhankelijk opereert – heeft een lijn uitgestippeld voor vervolgonderzoek. Dit jaar en volgend jaar ontvangen toezichthouders een thematische vragenlijst met verdiepende vragen op drie geselecteerde thema’s uit de Monitor Goed Toezicht 2023. ‘De uitkomsten van de eerste enquête vragen om nadere verdieping om de kwaliteit van het intern toezicht te kunnen borgen en verbeteren.. Daarom gaan we de thema’s over de kwaliteit van goed toezicht, zoals het goede gesprek, professionalisering en de maatschappelijke omgeving, meer uitdiepen.’

Ontwikkeling in kwaliteit toezicht 

In 2026 staat een enquête vergelijkbaar met de eerste monitor uit 2023 op de planning. ‘In het vierde jaar van de Monitor Goed Toezicht hopen we een ontwikkeling in de kwaliteit van het toezicht te kunnen zien. De uitkomsten van de enquête in 2026 kunnen we vergelijken met het eerste ijkpunt in 2023.’

Onderzoek onder bestuurders  

Tijdens het online lunchcollege met Marlies Honingh op 15 februari konden de deelnemers vragen stellen. Zo vroeg een toezichthouder zich af hoe bestuurders de kwaliteit van het intern toezicht beoordelen. Volgens EMC-voorzitter is dit een relevante vraag die de commissie in het vervolgonderzoek wil opnemen. ‘We weten uit eerder onderzoek onder bestuurders in het PO en VO dat zij een lagere score geven voor intern toezicht. Maar dat is alweer even geleden en omdat het veld in ontwikkeling is kunnen we dat onderzoek niet klakkeloos naast onze monitor leggen. Als we het zuiver willen houden, moeten we die vraag zelf onderzoeken.’

Regionale bijeenkomsten in april: meld je aan!  

VTOI-NVTK nodigt leden en niet-leden van harte uit om tijdens vier regionale bijeenkomsten in april met elkaar in gesprek over de maatschappelijke opdracht van het intern toezicht. Deze zijn in Eindhoven (8 april), Dordrecht (11 april), Zwolle (22 april) en Baarn (24 april) Alle bijeenkomsten beginnen om 15.00 uur.

Kijk hier voor meer informatie en meld je aan

Lunchcollege met Marlies Honingh 

Het online lunchcollege met EMC-voorzitter Marlies Honingh van 15 februari over de Monitor Goed Toezicht 2023 is hier terug te kijken.

Monitor Goed Toezicht 2023

Download hier het rapport met de uitkomsten van de eerste monitor